سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه پاسداران) از دیرباز نیرویی در سایه بوده که فعالیت های آن تا حد زیادی از دید جامعه بین‌المللی پنهان مانده است. عملکرد این نهاد در ایران و همینطور خاورمیانه تأثیراتی عمیق و مخرب داشته است. اکنون، پس از دو سال تحقیقات فشرده، پروژه مستندسازی عملکرد و ساختار سپاه پاسداران (پی.دی.پی) منبعی بی‌نظیر را معرفی می‌کند که به نورتاباندن بر فعالیت‌های سپاه پاسداران می‌پردازد. این پروژه حاصل تلاش گسترده‌ای است که شامل بررسی دهها هزار سند و شناسایی واحدها و افراد کلیدی سپاه پاسداران همراه با تحلیل حقوقی وقایع مربوطه می‌شود.
این بانک اطلاعاتی که از امروز در آدرس www.iranpdp.org در دسترس عمومی است، امکان دسترسی بی‌سابقه به اطلاعات دقیق درباره سپاه پاسداران را فراهم می‌کند.
ریشه‌ها و اهداف
پروژه مستندسازی عملکرد و ساختار سپاه پاسداران توسط مجموعه فعالان حقوق بشر (مجموعه فعالان) با هدف روشن‌سازی ساختار، عملیات و نفوذ سپاه پاسداران – بعنوان دولت در سایه – راه اندازی شده است. فعالیت‌های سپاه پاسداران نه تنها فضای سیاسی ایران را متاثر کرده بلکه به نقض گسترده حقوق بشر و نقض قوانین بین‌المللی نیز منجر شده است.
هدف اصلی این پروژه شناسایی افراد، واحدها و بازیگران کلیدی سپاه پاسداران است تا گامی در جهت تضعیف ساختار سرکوب رژیم اقتدارگرای ایران برداشته شود. با افشای افراد و نهادهای دخیل در دهه‌ها نقض حقوق بشر، این پروژه به ایجاد نقشه راهی برای پاسخگویی قضایی و شبه‌قضایی کمک می‌کند که شامل تحریم‌های هدفمند بین‌المللی و پیگرد قانونی تحت قوانین بین‌المللی می‌شود.
فلسفه زیربنایی پروژه این است که آگاهی عمومی و دسترسی آزاد به اطلاعات کلید تغییر است. برای دهه‌ها، سپاه پاسداران تحت پرده‌ای از مخفی کاری عمل کرده و بسیاری از ایرانیان و ناظران جهانی از فعالیت‌های غیرقانونی گسترده آن بی‌خبر بوده‌اند. این پروژه قصد دارد این چرخه را با ارائه اطلاعات شفاف، قابل دسترس و به‌دقت پژوهش‌شده درباره ساختار و فعالیت‌های سپاه پاسداران بشکند.
نالا: روش‌های تحقیق و نوآوری فناورانه
در مرحله نخست این پروژه، ساختار و زنجیره فرماندهی سپاه پاسداران از طریق تحلیل عمیق کتاب‌ها و منابع مطالعاتی منتشره در ایران، گزارش‌های دست اول، داده‌های منبع باز و موارد معتبر دیگر ایجاد شد. این تحقیق جامع بدون یک راه‌حل فناورانه پیشرو که توسط مجموعه فعالان طراحی شده بود، امکان‌پذیر نبود.
مجموعه فعالان نرم‌افزار نوآورانه‌ای به نام نالا (نرم افزار آمایش لاگ ایران) طراحی کرده است، که ابزاری چندزبانه برای
تسهیل تحقیقات است و به‌طور خاص برای بهبود تحلیل داده‌ها و کشف محتوا توسعه یافته است. نالا داده‌ها را به زبان‌های مختلف پردازش کرده، موضوعات کلیدی را با استفاده از فهرست کلیدواژه‌های سفارشی شناسایی می‌کند و مطالب مرتبط را با دقت استخراج می‌نماید. سیستم پیشرفته نالا خطاها را به حداقل رسانده و در میزان زمان مورد نیاز برای بررسی صرفه جویی می‌کند. مجموعه فعالان نالا را به ابزاری ضروری با کاربردهای پایدار تبدیل کرده است که بسیار فراتر از هدف اصلی آن گسترده شده است. ادغام نالا در پروژه پی.دی.پی سطحی از عمق، دقت و کارآیی را ممکن کرده که تحقق اهداف پروژه بدون آن دست‌نیافتنی بود.
اهمیت شناسایی سپاه پاسداران
درک سپاه پاسداران نه تنها برای کسانی که به‌طور مستقیم تحت تأثیر اقدامات آن قرار گرفته‌اند بلکه برای جامعه جهانی نیز حیاتی است. سپاه پاسداران در سال ۱۳۵۸ برای حفاظت و صدور انقلاب اسلامی ایران تأسیس شد. با گذشت زمان، این نهاد به یک هژمونی نظامی و اقتصادی تبدیل شده است که نفوذ بی‌سابقه‌ای بر سیاست، اقدامات نظامی و امور منطقه‌ای ایران دارد. شاخه‌های آن فراتر از مرزهای ایران گسترش یافته و بر درگیری‌ها در سوریه، عراق، لبنان و یمن تأثیر گذاشته و حمایت ایدئولوژیک و نظامی از گروه‌های همسو با ایران مانند حزب‌الله و حماس ارائه می‌دهد.
ویژگی‌ای که سپاه پاسداران را به‌ویژه خطرناک می‌سازد، رویکرد چندوجهی آن برای کنترل است – با استفاده از زور نظامی از طریق بازوهای نظامی و قدرت نرم از طریق شبکه پیچیده‌ای از نفوذ اقتصادی، سیاسی و رسانه‌ای. این نهاد مسئولیت یا تسهیل نقض‌های بی‌شمار حقوق بشر از جمله شکنجه، بازداشت‌های غیرقانونی، اعدام‌های فرا قضایی و سرکوب مخالفت‌های سیاسی را بر عهده داشته است.
قابلیت‌ها و ابزارهای پروژه مستندسازی عملکرد و ساختار سپاه پاسداران
قلب پروژه مستندسازی عملکرد و ساختار سپاه پاسداران، وب‌سایت عمومی آن است، ابزاری قدرتمند که نگاهی عمیق به عملیات سپاه پاسداران ارائه می‌دهد. این بانک اطلاعاتی آنلاین نخستین در نوع خود است که داده‌های قابل دسترس و قابل تأیید درباره سپاه پاسداران ارائه می‌دهد، از جمله:
- پروفایل‌های دقیق از واحدها و پرسنل سپاه پاسداران: پروژه پی.دی.پی بیش از ۹۰,۰۰۰ پروفایل از واحدها و پرسنل سپاه پاسداران تاکنون گردآوری کرده است، از فرماندهان ارشد گرفته تا عوامل سطح میانی. این پروفایل‌ها شامل مسئولیت‌ها، فعالیت‌ها و در صورت امکان و بررسی دقیق تیم حقوقی، جنایات انجام‌شده توسط هر واحد یا فرد است. محققان، خبرنگاران، سیاست‌گذاران و کارشناسان حقوقی می‌توانند از این داده‌ها برای پیگیری عملیات سپاه در حوزه‌های مختلف استفاده کنند. در زمان راه‌اندازی اولیه وب‌سایت، بسیاری از پروفایل‌ها به‌طور کامل تکمیل نشده‌اند و اطلاعات دقیق‌تر در آینده اضافه خواهد شد.
- نمودارهای دینامیک: یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد وب‌سایت پی.دی.پی ابزارهای تعاملی آن است که زنجیره فرماندهی سپاه پاسداران را از سال ۱۳۵۸ تا امروز را به‌صورت بصری نمایش می‌دهد.
- بانک‌های اطلاعاتی قابل جستجو: وب‌سایت ابزار جستجوی قدرتمندی ارائه می‌دهد که به کاربران امکان می‌دهد داده‌ها را بر اساس منطقه، نوع فعالیت یا نام افراد یا واحدها فیلتر کنند. این امر امکان تحقیق هدفمند در مورد اعضا یا واحدهای خاص سپاه پاسداران را فراهم می‌کند.
- نقض حقوق بشر و قوانین بین‌المللی: پروژه پی.دی.پی طیف وسیعی از نقض‌های حقوق بشر منسوب به سپاه پاسداران را مستند کرده است، از جمله موارد شکنجه، بازداشت‌های غیرقانونی، اعترافات اجباری و موارد دیگر. این بخش همچنین نقش سپاه پاسداران در سرکوب ناآرامی‌های مدنی، به‌ویژه در اعتراضات ۱۳۸۸، ۱۳۹۶، ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱-۱۴۰۲، که در طی آنها تعداد زیادی از شهروندان کشته یا خودسرانه بازداشت شدند، پوشش می‌دهد. در زمان راه‌اندازی اولیه وب‌سایت، پروژه پی.دی.پی حداقل ۱۰۰ واقعه را مستند کرده است که در حال حاضر تحت بازبینی و برای بررسی عمومی موجود است. دوازده مورد از این حوادث توسط تیمی از وکلا کاملاً مطابق با قوانین حقوق بشر و معاهدات بین‌المللی بررسی شده‌اند.
- همکاری‌ها و مشارکت‌ها: مجموعه فعالان حقوق بشر با وکلای بین‌المللی و دیگر سازمان‌های جامعه مدنی همکاری کرده تا از دقت و قابلیت اطمینان داده‌ها اطمینان حاصل کند. این همکاری‌ها همچنین به مجموعه فعالان اجازه می‌دهد گزارش‌های راهبردی درباره مسیرهای پاسخگویی حقوقی ارائه دهد، مسیرهای بالقوه‌ای که برای محاکمه اعضای سپاه پاسداران در شرایط خاص کاربرد دارد و بزودی بر روی سایت قرار میگیرد.
اهمیت این پروژه: اهداف و تأثیرات گسترده‌تر
پروژه مستندسازی عملکرد و ساختار سپاه پاسداران چیزی فراتر از یک آرشیو است – این یک منبع زنده است که برای توانمندسازی فعالان، سیاست‌گذاران و کارشناسان حقوقی طراحی شده است. با ارائه دسترسی آزاد به داده‌های قابل تأیید، پروژه پی.دی.پی به عنوان سنگ بنای دفاع از حقوق بشر عمل کرده و زمینه را برای آغاز تحقیقات درباره سپاه پاسداران و اعضای آن جهت پیگردهای آینده فراهم می‌کند.
ادامه دارد…
پروژه مستندسازی عملکرد و ساختار سپاه پاسداران منبعی ارزشمند برای هر کسی است که به دنبال درک یا به چالش کشیدن قدرت سپاه پاسداران است. مجموعه فعالان حقوق بشر از فعالان حقوق بشر، کارشناسان حقوقی و سیاست‌گذاران دعوت می‌کند تا وب‌سایت را بررسی کرده، از ابزارهای آن استفاده کنند و به روشن کردن فعالیت‌های سپاه پاسداران کمک کنند. با همکاری یکدیگر، می‌توان آینده‌ای ساخت که نفوذ سپاه پاسداران محدود و عدالت اجرا شود.
برای پرسش‌های رسانه‌ای، گزارش‌های دقیق یا اطلاعات بیشتر، لطفاً با ما از طریق [email protected] تماس بگیرید. تیم پی.دی.پی آماده مصاحبه، ارائه توضیحات عمیق درباره روش‌شناسی و محتوای افشا شده و کمک به آماده‌سازی گزارش‌های خبری و فهم پس‌زمینه‌ای در مورد سپاه پاسداران است.
این تنها آغاز است. کار افشای حقیقت و تضمین عدالت با به‌روزرسانی روزانه پی.دی.پی با اطلاعات جدید ادامه دارد.
